Cảm nhận chùm thơ Sắc Hạ

Huỳnh Xuân Sơn

Tôi đã từng ngẩn ngơ khi nghe Tiếng Hạ của Tác giả Lý Viễn Giao cất lên dìu dặt. Và rồi hôm nay tôi lại gặp và đắm say với chùm thơ Haiku về mùa hạ… Không phải  là âm thanh rộn ràng cất tiếng, mà là muôn màu của hạ khoe sắc, qua Sắc Hạ:

Mấychùmphượngđỏ                                                                                                    Thắp suốt mùa hè                                                                                                   Rơi cùng tiếng ve

         *

Cầubẩysắc                                                                                                                  Cơngiólắc                                                                                                                   Trôi theo mưa

          *

Lối bằng lăng                                                                                                             Nhuộmtímtrăng                                                                                                           Giấc mơ ngày trước

          *

Dưới trời cao  

Sángcùngsao                                                                                                              Bầy đom đóm

          *

Venbờhoanắng                                                                                                            Dậpdìubướmtrắng                                                                                                       Mùa xưa theo về                   (Lý Viễn Giao)

Mùa hạ có lẽ là mùa có nhiều màu sắc tươi đẹp nhất. Mỗi bài thơ mang đến một màu sắc và sự gợi mở qua những ngắt ý gãy gọn khác nhau. Với thể thơ Haiku thì có lẽ mỗi bài thơ tác giả muốn gửi gắm một thông điệp riêng qua nội dung những câu thơ ngắn ấy. Chứ không chỉ là những gợi mở về màu sắc thông thường:

Sắc Hạ đầu tiên khoe mình thật ấn tượng

Mấy chùm phượng đỏ

Thắp suốt mùa hè                                                                                                               Rơi cùng tiếng ve

Hình ảnh cụ thể làm lên sắc hạ ở bài thơ này chính là “mấy chùm phượng đỏ”. “Màu hoa như màu máu con tim” ấy chính là màu sắc đầu tiên mà mỗi khi ai nhắc đến hè đều nghĩ đến. Tác giả cũng không ngoại lệ. Ngắt ý thứ hai tác giả muốn nói “thắp suốt mùa hè”. Vâng những chùm phượng đỏ ấy sẽ nở rực rỡ gần như suốt mùa hè. Thắp suốt mùa hè? Phải chăng tác giả còn muốn gợi mở một sự việc gì đây? chứ không hẳn chỉ nói về mấy chùm phượng đỏ kia. “Rơi cùng tiếng ve” Động từ Rơi được đặt ở đầu câu nhằm gợi mở điều gì, với tiếng ve sẽ Nếu chỉ có vậy hẳn một người làm thơ Haiku lâu năm như ông sẽ không dùng chữ mùa hè…bởi một trong những yêu cầu nghiêm ngặt của thơ Haiku chính là quý ngữ…Mà một tác giả như ông không thể không biết điều này. Với ngắt ý thứ ba tắt, sau khi đã ngân nga cùng vũ khúc phượng hồng suốt cả mùa hè.

 Hoa phượng? Thắp suốt? rơi? Phải chăng những gợi mở ấy muốn dẫn dắt ta tới nhận định Tất cả âm thanh, màu sắc của mùa hạ, dù có lung linh tươi đẹp, ngân nga suốt tới đâu. Nhưng đến một thời khắc nhất định nó bắt buộc phải “rơi”. Bỗng nhiên tôi liên tưởng tới cuộc sống con người cũng vậy, phấn đấu tạo dựng suốt cả đời đến một lúc phải chia tay cõi tạm. Ta lại trở về số không tròn trĩnh, tất cả thành hư không…

Sắc Hạ thứ hai được tác giả viết chỉ với 9 từ cho ba ngắt ý

Cầu bẩy sắc                                                                                                                             Cơn gió lắc                                                                                                                       Trôi theo mưa

Hình ảnh cụ thể là cây cầu vồng bẩy sắc. Vốn là  hiện thân của sự tán sắc ánh sáng. Cầu vồng lung linh sắc màu thường hiện trước cơn giông vào đầu mùa hạ, quý ngữ thể hiện trong ngắt ý thứ nhất này. Nhưng ở câu thứ hai, cũng là ngắt ý thứ hai cũng lại là hiện tượng thiên nhiên nữa “cơn gió lắc’. Trong cơn giông thì gió gặp bất cứ thứ gì trên đường đi nó đều rung lắc thậm chí còn quật ngã nữa kìa. Nhưng tất cả chẳng còn gì sau khi vào câu thứ ba “Trôi theo mưa”. Cùng là hiện tượng thiên nhiên cùng xuất hiện trong một thời điểm, mỗi một ngắt ý có một màu sắc và ý nghĩa riêng biệt..nhưng cuối cùng cũng như ở Sắc Hạ đầu tiên tất cả chỉ một động từ “trôi” làm tan biến hết…Tất cả mọi vẻ đẹp, mọi níu kéo, mọi sự  cố gắng…chỉ một chữ  “trôi” cuốn theo mưa hết . Một Sắc Hạ nữa khiến người chiêm ngưỡng suy tư không kém đã qua.

Lối bằng lăng                                                                                                                      Nhuộm tím trăng                                                                                                             Giấc mơ ngày trước

Một Sắc Tím đặc trưng của mùa Hạ đó là hoa bằng Lăng đã hiện diện. “Lối bằng Lăng..” Một con đường toàn hoa bằng lăng, mang theo màu tím khi hè về, để rồi Ai kia có cảm giác những cánh hoa tím ấy Nhuộm tím cả ánh trăng đêm hè! Ngắt ý thứ ba “giấc mơ ngày trước”. Ngày trước cách nay bao lâu nhỉ? Thuở còn cắp sách tới trường lối ấy bằng lăng đã tím? Hay khi trái tim biết rung những nhịp đập khác thường khi cùng  Ai đi về trên lối ấy? Tím hoa? hay bầu trời tím theo nỗi nhớ, với ước mơ thời tuổi hồng, nhẹ nhàng như những cánh bằng lăng ngày trước ấy? Để rồi hôm nay Hạ về. Mang theo sắc hoa màu tím trên lối xưa gợi bao kỷ niệm dẫu đã xa có thể là rất xa…Biết là nhớ, biết là đã xa nhưng vẫn hoài niệm. Và, những hoài niệm ấy, chẳng bao giờ có thể trở lại, bởi làm sao có thể quay ngược được thời gian đây.

Một Sắc Hạ trên lối xưa của những chùm bằng lăng nhuộm tím cả ánh trăng, dẫn ta đến một sắc hạ của màn đêm thanh vắng:

Dưới trời cao                                                                                                                           Sáng cùng sao                                                                                                                    Bầy đom đóm

“Dưới trời cao” ngắt ý này ta có thể liên tưởng tới bầu trời cao xanh vời vợi ban ngày hay đêm mùa hạ đều có cả. Một khoảng trời thênh thang mở ra theo sau nó là “Sáng cùng sao” vậy là một đêm hạ trời trong veo, có thể cuối tháng và cũng có thể đầu tháng khi ấy chị Hằng cùng chú Cuội đi chơi chưa về kịp. Bầu trời cao lồng lộng với ngàn triệu vì sao. Nhưng Sáng cùng sao lại đi cùng ngắt ý thứ ba “Bầy đom đóm”. Thì quả thật khó cưỡng lại được sự đắn đo về cách sắp đặt câu chữ cho ra những gợi mở của tác giả…Nghĩ mãi rồi tôi cũng đã say Sắc Hạ này. Trăng đi vắng… Sao sáng trên dải ngân hà lồng lộng kia cũng phải cùng với Bầy đom đóm mang chút ánh sáng yếu ớt đi khoe đấy thôi! Đời người mỗi chúng ta trong xã hội cũng vậy thôi, giàu nghèo, sang hèn, tốt xấu vẫn bên nhau đâu thể khác được. Anh giâu, anh sang anh sống theo cách của người giàu người sang. Tôi nghèo tôi cũng có cách sống của riêng mình vậy.

Và rồi Sắc Hạ thứ năm cũng đã khoe sắc

Ven bờ hoa nắng                                                                                                                   Dập dìu bướm trắng                                                                                                          Mùa xưa theo về

“Ven bờ hoa nắng” là địa điểm cụ thể nơi mà sắc hạ muốn khoe…Có thể là ven bờ ao, bờ vùng, bờ thửa hay bờ đê của một làng quê Bắc bộ nào đó…Hoa nắng hình ảnh của ánh nắng ban mai chiếu những tia nắng mềm mại xuống bờ cỏ…Cho ta cảm giác yên binh, nhẹ nhàng, sau những sắc hạ gợi mở dẫn tới những con đường trắc trở, gập gềnh. Ngắt ý thứ hai là hình ảnh “dập dìu bướm trắng”. Có thể là đàn bướm nhỏ xinh bay lượn dập dìu, trên những lùm hoa cỏ dại ven bờ…Nhưng Bướm trắng dập dìu cũng có thể là một dàn nữ sinh tha thướt những tà áo trắng buổi tan trường chia tay về với Hạ.

Rồi ngắt ý thứ ba dẫn ta đi “Mùa xưa theo về”. Vâng rất cám ơn gợi mở của ngắt ý cuối cùng cho trọn vẹn một sắc hạ khiến trái tim người đọc nao nao nhớ về mùa hạ năm nào chia tay thầy bạn, chia xa mái trường. Mỗi người có một ngã rẽ riêng cho mình. Nhưng gần như tất cả mỗi chúng ta, khi bắt gặp những tà áo trắng thướt tha không ai bảo ai đều thấy Tuổi hồng của mình trong những “mùa xưa”.

Cám ơn tác giả Lý Viễn Giao với chùm thơ Sắc Hạ. Mang đến năm bông hoa nhiều màu về mùa hạ. Mỗi một Sắc Hạ có một màu sắc riêng, nhưng chúng đều mang một thông điệp cho cuộc sống của con người trong xã hội hôm nay. Với riêng cá nhân tôi Sắc Hạ đã mở ra cho tôi rất nhiều cảm nhận …Tôi cảm được gì? Tôi hiểu được gì? Tôi gửi hết vào bài viết này. Có thể tôi chưa thể lột tả cũng như cảm nhận được hết những gì mà chùm thơ Haiku Sắc Hạ gợi mở, âu cũng đành bất lực…Mong tác giả và bạn đọc lượng thứ và bỏ qua cho những điều nếu còn thiếu sót.